İsviçre’nin Luzern kentindeki göl manzaralı villasında yaşayan Borger Borgenhaug, Norveç’e dönmeyi özlese de, ülkesinin yüksek servet vergisinden kaçmak için bu bedeli ödediğini söylüyor. Marangozluktan emlak imparatorluğuna uzanan yolculuğu onu İsviçre’ye taşımış; Norveç’teki siyasi iklimin zenginlere karşı “düşmanca” olduğunu düşünüyor.
Vergi oranları ve çıkış vergisi tartışma yaratıyor
Norveç’te net serveti 1,76–20,7 milyon kron arasında olanlar yüzde 1, bu tutarın üzerindekiler ise yüzde 1,1 oranında servet vergisi ödüyor. 2023’te bu vergiyi ödeyenlerin sayısı 671 bin 639.
Konutlar vergiden yüzde 75 oranında muaf tutulurken, hisse ve ticari mülkiyette indirim oranı yüzde 20. Yurt dışındaki varlıklar da vergilendirmeye dahil.
Ülkeyi terk etmek isteyenler içinse önemli bir engel var: 3 milyon kron üzerindeki gerçekleşmemiş sermaye kazançlarına yüzde 37,8 oranında çıkış vergisi uygulanıyor. Henüz satılmamış hisselerdeki değer artışı bile vergilendiriliyor.
Zenginlerin göçü hızlandı
Civita’nın verilerine göre serveti 10 milyon kronu aşan 261 kişi 2022’de, 254 kişi ise 2023’te ülkeyi terk etti. Bu rakamlar, vergi artışından önceki yılların neredeyse iki katı.
Norveç’in en zengin 400 kişisini listeleyen Kapital dergisine göre, bu kişilerden 105’i ya yurtdışına taşındı ya da servetlerini yurtdışındaki yakınlarına devretti.
Hükümet: “Servet vergisi adaleti güçlendiriyor”
Hükümet ise vergiyi gelir dağılımını iyileştiren bir mekanizma olarak görüyor. Maliye Bakan Yardımcısı Ellen Reitan, “Servet vergisi, gelir vergisiyle birlikte düşünüldüğünde kişisel vergi sistemini daha adil kılıyor” diyor.
Norveç İstatistik Ofisi de girişimcilerin vergiyi ödeyecek likiditeye sahip olduğunu ve yükün özellikle en zengin kesimde yoğunlaştığını gösteriyor. Başka bir çalışma, servet vergisinin insan sermayesine yatırımı teşvik edebileceğini savunuyor.
Halk ikiye bölünmüş
Aftenposten için yapılan bir ankete göre Norveçlilerin:
-
%39’u servet vergisinin devam etmesini veya artırılmasını,
-
%23’ü azaltılmasını,
-
%28’i ise tamamen kaldırılmasını istiyor.
İşçi Partisi hükümeti, tüm partileri iki yıllık vergi reformu müzakerelerine davet etmeyi planlıyor. Tek şart: Servet vergisi kaldırılmayacak.
Eleştiriler: “Girişimciliği cezalandırıyor”
Karşıtlar, verginin yerli girişimcileri cezalandırdığını ve Norveç şirketlerini küresel rekabette zayıflattığını savunuyor. Balık yağı takviyesiyle servet elde edip yakın zamanda İsviçre’ye taşınan Knut-Erik Karlsen, “Bu sistem şirketlerin dünyayla rekabet etmesini zorlaştırıyor” diyor.
